Αποτελούν τα κατοικίδια αποτελεσματική θεραπεία για τη μοναξιά; Μοναξιά: μοναχικότητα, έλλειψη φιλικής ή συμπονετικής συντροφιάς ή σχέσεων… Αν δεν ισχύει για εσάς, γνωρίζετε ίσως κάποιον άλλον που να ταιριάζει σε αυτήν την περιγραφή;
Υπάρχει ο ηλικιωμένος κύριος που περιφέρεται στο πεζοδρόμιο κάθε πρωί, κάποια γνωστή σας που πρόσφατα έφυγε από τη γειτονιά της μετά από πενήντα ολόκληρα χρόνια για να ζήσει σε μια διαφορετική πόλη. Υπάρχει το παιδί που περνάει αρκετές ώρες στο σπίτι διαβάζοντας και η άγαμη μητέρα που μετακόμισε στην πολυκατοικία σας. Υπάρχει ο συνάδελφός σας που απλά δεν ταιριάζει σε μία από τις «κλίκες» του γραφείου και ο επιστήμονας που περνάει δώδεκα ώρες την ημέρα μέσα σε ένα γραφείο, δουλεύοντας σε έναν υπολογιστή. Η μοναξιά είναι μια κατάσταση που συναντάται σε όλες τις ηλικίες, τα έθνη και τα κοινωνικοοικονομικά στρώματα.
Στην εποχή των διαρκών ιατρικών προόδων και εξελίξεων και της τεχνολογικής μαγείας, οι άνθρωποι πέφτουν θύματα της μοναξιάς, σε ρυθμό που χτυπάει κόκκινο. Η παρουσία άλλων ανθρώπων γύρω τους δεν αρκεί για να καταπολεμηθεί. Είναι η ποιότητα των σχέσεων που καθορίζει το αν ένας άνθρωπος νιώθει μόνος.
Και λοιπόν; Τι είναι λίγη μοναχικότητα;
Δεν πρόκειται για θανατηφόρα ασθένεια, σωστά; Λάθος! Η μοναξιά είναι ένα είδος στρες, όπως ο πόνος, το τραύμα, η απώλεια, η θλίψη, ο φόβος, η δυσφορία, η εξάντληση. Η μοναξιά μπορεί να είναι τραυματική: μπορεί να προκαλέσει την ίδια αντίδραση στο σώμα με ένα σπασμένο πόδι. Μπορεί να μεταβάλει την παραγωγή ορμονών και έτσι να επηρεάζει τη λειτουργία πολλών άλλων συστημάτων μέσα στο σώμα. Τελικά, η μοναξιά μπορεί να επηρεάσει κάθε κύτταρο στο σώμα μας! Υπάρχουν υπόνοιες ότι στενάχωρες καταστάσεις, όπως είναι η μοναξιά, συμβάλλουν στην έναρξη ή και στην επιδείνωση ασθενειών όπως καρδιαγγειακά προβλήματα (εγκεφαλικά, ημικρανίες, εμφράγματα), γαστρεντερικές ανωμαλίες (και έλκος), ανοσοποιητικές ανωμαλίες, άσθμα και πολλές άλλες ασθένειες. Το στρες από την έλλειψη συντροφικότητας, μπορεί να επιμηκύνει το χρονικό διάστημα που χρειάζεται το σώμα μας για να γιατρευτεί. Η μοναξιά μπορεί να μας αρρωστήσει, να μας κρατήσει άρρωστους ή ακόμα να καθυστερήσει τη θεραπεία και την αποκατάστασή μας από κάποιο πρόβλημα.
Στο βιβλίο του, «Η πληγωμένη καρδιά: οι Ιατρικές Συνέπειες της Μοναξιάς» (The Broken Heart: the Medical Consequences of Loneliness), ο Δρ James Lynch μελετάει τη σημασία της διατήρησης των σχέσεων και τα αποτελέσματά τους στη σωματική και συναισθηματική υγεία. «Η πραγματική μοναξιά», λέει ο Δρ Lynch, «αρχίζει με μια ανικανότητα να επικοινωνήσουμε». Υπάρχουν σημαντικά στοιχεία στην έρευνά του που επαληθεύουν τη θέση του, ότι «η έλλειψη ανθρώπινης συντροφιάς, η αιφνίδια απώλεια αγάπης και η χρόνια ανθρώπινη μοναξιά, συμβάλλουν σημαντικά σε σοβαρές ασθένειες (συμπεριλαμβανομένων καρδιαγγειακών ασθενειών) και στον πρόωρο θάνατο». Ο Δρ Lynch παρέχει αδιάσειστα αποδεικτικά στοιχεία που συσχετίζουν τα οφέλη της επικοινωνίας και της ανθρώπινης συναναστροφής με τη βελτίωση της υγείας.
Ιδιαίτερη αναφορά αξίζουν τα τεστ που έκανε, μετρώντας το ρυθμό της καρδιάς και την πίεση ασθενών, σε σχέση με την αντίδραση του σώματος στο διάλογο και στο ανθρώπινο άγγιγμα. Η πίεση και οι ρυθμοί της καρδιάς ήταν πιο φυσιολογικοί όταν παρεχόταν ανακούφιση μέσω αγγίγματος. Καθώς το αίμα είναι αυτό που μεταφέρει το οξυγόνο, τη διατροφή και τις ρυθμιστικές ορμόνες σε κάθε κύτταρο του σώματος, θα πρέπει το σύστημα κατανομής του (αρτηρίες και φλέβες) και η αντλία του (η καρδιά) να βρίσκονται σε άριστη κατάσταση λειτουργίας για να διατηρείται το σώμα μας υγιές. Όταν η πίεση αυξάνεται (κάθε φορά που καταβάλλουμε τον εαυτό μας ή στρεσαριζόμαστε ή ακόμη και απλά κάθε φορά που μιλάμε), η ροή του αίματος στα κύτταρα εξασθενεί. Γι’ αυτό είναι σημαντικό να προστατεύουμε το καρδιαγγειακό σύστημα και με τον τρόπο αυτό την υγεία όλων των κυττάρων του σώματος. Η έρευνα του Δρα Lynch οδήγησε στο συμπέρασμα πως η πρόληψη της μοναξιάς συμβάλλει πολύ σε αυτήν την προστασία.
Τα ζώα συντροφιάς αποτελούν λύση στη μοναξιά;
Στο δεύτερο βιβλίο του, η Γλώσσα της Καρδιάς (The Language of the Heart), ο Δρ Lynch επεκτείνει την εξέταση των ωφέλιμων συναναστροφών στην υγεία για να συμπεριλάβει τις επαφές με ζώα συντροφιάς. Διάφορες έρευνες κατέληξαν στο ότι η παρουσία και η επαφή με ένα ζώο συντροφιάς ρίχνει την πίεση. Το κοίταγμα μιας γυάλας με ψάρια μειώνει την πίεση περισσότερο από ότι όταν καθόμαστε ακίνητοι κοιτώντας έναν κενό τοίχο. Και περισσότερο εντυπωσιάζουν οι αποκαλύψεις ότι η «ιδιοκτησία» κατοικίδιων μπορεί να βοηθήσει ένα άτομο που έπαθε καρδιακή προσβολή να ζήσει περισσότερο. Τα ζώα συντροφιάς, λοιπόν, μπορούν να βοηθήσουν στην προστασία του καρδιαγγειακού συστήματος.
Γιατί είναι αυτό σημαντικό όταν αναφερόμαστε στο θέμα της μοναξιάς; Η Lorann Stallones, MPH, Ph.D., μελέτησε έναν πληθυσμό που είναι γνωστό ότι σχετίζεται με υψηλούς βαθμούς μοναξιάς: τους ηλικιωμένους. Γράφει, «γερνώντας, η πιθανότητα να ζήσουμε χωρίς ανθρώπινη συντροφιά αυξάνει με το θάνατο ενός συζύγου, φίλων και συγγενών. Έτσι, η ανάγκη για κοινωνική συναναστροφή γίνεται πολύ σημαντική για τη διατήρηση της υγείας και μιας αίσθησης ευεξίας». Η Δρ Stallones αναφέρει τα οφέλη της αυξημένης κοινωνικής συναναστροφής με άλλους ανθρώπους όταν βγάζει κανείς βόλτα ένα σκύλο, καθώς και της παράλληλης άσκησης. Επιπρόσθετα, αν αυτό το άτομο έχει κληρονομήσει την ευθύνη ενός ζώου συντροφιάς από έναν πεθαμένο σύζυγο, το ζώο μπορεί να χρησιμεύσει ως ένας σύνδεσμος με σημαντικές αναμνήσεις και η διαδικασία της φροντίδας του μπορεί επίσης να κατευνάσει την αίσθηση της απώλειας.
Μοναχικά Γεράματα;
Η Judith M. Siegel επίσης, διεξήγαγε μελέτες για την «ιδιοκτησία» κατοικίδιων σε ανθρώπους πάνω από 65 ετών. Τα στοιχεία της δηλώνουν ότι γεγονότα στη ζωή ενός ανθρώπου μπορεί να εμφανίσουν την ανάγκη για συντροφιά, που πολλοί προσπαθούν να την καλύψουν στις επαφές τους με ένα γιατρό. Η Siegel ανακάλυψε ότι, μέσα σε μια χρονική περίοδο, οι άνθρωποι με κατοικίδια δήλωσαν λιγότερη ανάγκη για τις υπηρεσίες ενός γιατρού απ’ ότι εκείνοι χωρίς κατοικίδιο. Αναφέρει δύο άλλες μελέτες που έχουν δείξει ότι το αυξημένο συναισθηματικό δέσιμο με ένα κατοικίδιο σχετίζεται με καλύτερη πνευματική υγεία καθώς και με καλύτερη σωματική υγεία, όταν η ανθρώπινη συντροφιά είναι ανεπαρκής.
Η μοναξιά μπορεί να βρίσκεται στη ρίζα πολλών ασθενειών. Ο Δρ Lynch το συσχετίζει εύγλωττα με μια «σπασμένη ή πληγωμένη καρδιά» και αυτό δεν είναι πλήρως αλληγορικό αν ληφθεί υπόψη η βλάβη που η μοναξιά προκαλεί στο καρδιαγγειακό σύστημα! Είναι εύκολο να συσχετίσουμε τις συνέπειες της μοναξιάς με τον πληθυσμό ενηλίκων ηλικίας 65 ετών και πάνω, επειδή η κουλτούρα μας υποστηρίζει την άποψη ότι η μακροβιότητα είναι πιθανό να συνοδεύεται από εξασθένηση και κοινωνικές αλλαγές.
Νέοι και μοναξιά
Δεν είμαστε εξίσου καλά προετοιμασμένοι να προσδιορίσουμε τα ίδια αυτά χαρακτηριστικά σε νεότερους ανθρώπους, συμπεριλαμβανομένων των εαυτών μας. Ωστόσο, οι παράγοντες που μπορούν να οδηγήσουν στη μοναξιά – ανικανότητα, απώλεια της εργασίας, μειωμένα οικονομικά, αλλαγές στη δομή της οικογένειας και των ρόλων των μελών αυτής, προβληματική υγεία, έλλειψη ανταγωνιστικού επιπέδου μόρφωσης – δεν είναι μόνο προβλήματα των γηρατειών. Η απειλή της βίας, των διακρίσεων, της κακομεταχείρισης, της κοινωνικής πίεσης για να καταφέρουμε να αντεπεξέλθουμε σε πολλαπλές ευθύνες (δουλειά, γονείς, φροντίδα, κλπ.) και οι συχνές μετακομίσεις, όλα συμβάλλουν σε περαιτέρω απομόνωση των ανθρώπων από άλλους ανθρώπους.
Σήμερα, η κοινωνία μας κάνει ελάχιστα πράγματα για να ενθαρρύνει ή να υποστηρίξει την ενσωμάτωση του κατοικίδιου στο στιλ ζωής ενός ατόμου. Το μήνυμα «Δεν επιτρέπονται τα κατοικίδια» εμφανίζεται συχνά σε δημόσια μέρη, σε διαμερίσματα προς ενοικίαση, στα μέσα συγκοινωνίας, στα καταστήματα. Όταν τα κατοικίδια επιτρέπονται οι κανόνες είναι, μερικές φορές, τόσο περιοριστικοί που είναι αδύνατο να τους ακολουθήσουν οι άνθρωποι (χρέωση για τη μεταφορά ενός ζώου, καταβολή ποσού αποζημίωσης για φθορές, περιορισμοί ως προς το μέγεθος, τη φυλή, το είδος του ζώου).
Το κατοικίδιο φάρμακο
Η ιατρική κοινότητα επίσης, έχει κάνει λίγα πράγματα για να ενσωματώσει τα ζώα συντροφιάς στο σύστημα παροχής υγείας για τους πελάτες της. Πότε ενδιαφέρθηκε να μάθει ο ασφαλιστής σας αν έχετε κατοικίδιο; Η ιατρική τάση στο πρόσφατο παρελθόν ήταν να κατατμηθούν τα προβλήματά μας σε «ειδικότητες»: βλέπουμε ένα γιατρό για προβλήματα με τα μάτια μας, έναν άλλο για προβλήματα με το στομάχι μας, άλλον για αλλεργίες (και εκεί, επειδή η σχέση μεταξύ ζώων και αλλεργιών είναι γνωστή εδώ και κάμποσο καιρό, θα ερωτηθείτε σίγουρα αν έχετε κατοικίδιο) και έναν άλλο ακόμη για τα συναισθηματικά προβλήματα. Αυτό έχει οδηγήσει σε σπουδαίες εξελίξεις στις θεραπείες για συγκεκριμένες ασθένειες αλλά δεν έχει συμβάλει σημαντικά στη συλλογική κατανόησή μας, ότι το στιλ ζωής και το περιβάλλον μας μπορούν να επηρεάσουν την υγεία μας. Εδώ εμπίπτει και η ανάγκη για κοινωνικές συναναστροφές και σχέσεις - που είναι απαραίτητες για να παραμένουμε υγιείς.
Τα ζώα συντροφιάς, ακόμα και σαν σύμβολα μπορούν να απαλύνουν τα αποτελέσματα της μοναξιάς και άλλων μορφών άγχους. Κάθεστε στο ίδιο δωμάτιο με ένα λούτρινο σκυλάκι και «αισθάνεστε πιο ήρεμοι». Πρέπει να παραδώσετε κάτι μέσα σε κάποια προθεσμία και ενώ σκέφτεστε το πόσο λίγος χρόνος σας έχει μείνει, ξύνετε την κοιλιά του και αίφνης σταματάνε να τρίζουν τα δόντια σας. Αυτό που πολλοί άνθρωποι γνώριζαν ενστικτωδώς εδώ και πολλά χρόνια, έχει αρχίσει τώρα να μελετάται και να επιβεβαιώνεται προς τέρψη και ικανοποίηση των επιστημονικών, ερευνητικών μυαλών.
Η Marlene M. Rosenkoetter, Ph.D.RN, γράφει σχετικά με την επίδραση των κατοικίδιων στα στιλ ζωής στο σπίτι: «το κατοικίδιο είναι ένα ασφαλές, μη απειλητικό, ουδέτερο θέμα για συζήτηση, ένα θέμα με το οποίο σχεδόν όλοι αισθάνονται άνετα. Με το να μοιράζεται κανείς τα συναισθήματά του με ένα κατοικίδιο, μπορεί να ανταπεξέλθει πιο αποτελεσματικά στο συναισθηματικό πόνο και στη δυσφορία». Σύμφωνα με μελέτη του Corson (Κρατικό Πανεπιστήμιο του Οχάιο), όταν τα κατοικίδια χρησιμοποιούνταν για τη θεραπεία ασθενών οι οποίοι δεν είχαν ανταποκριθεί καλά σε άλλες παραδοσιακές θεραπείες, υπήρξε «βελτίωση ως προς την αντίδραση / ανταπόκριση, την επικοινωνία, επίσης αύξηση αυτοσεβασμού και ανεξαρτησίας». Τα κατοικίδια επίσης βοηθάνε τα παιδιά στο διάβασμα, διευκολύνουν τη θεραπευτική διαδικασία μεταξύ του ασθενή και της νοσοκόμας και προσφέρουν ένα κίνητρο για αποκατάσταση και θεραπεία. Το ζώο χρειάζεται φροντίδα, ο άνθρωπος ανταποκρίνεται θετικά στο να είναι χρήσιμος, κι έτσι, προστίθεται κάποια δομή σε μια ανθρώπινη ζωή που δεν έχει ρουτίνα. Ο ασθενής θυμάται να πάρει ένα φάρμακο νωρίς το πρωί την ώρα που ο σκύλος βγαίνει έξω για την ανάγκη του ή δέχεται να φάει βραδινό όταν τρώει και η γάτα».
Σε μια πρόσφατη διετή μελέτη, (Victoria H. Raveis, Ph.D, et al.) εξετάστηκαν τα αποτελέσματα της «ιδιοκτησίας» γάτας και σκύλου στη συναισθηματική ευεξία ασθενών με καρκίνο, καθώς και στα μέλη της οικογένειάς τους. Αυτή η μελέτη αναγνωρίζει τα ψυχοκοινωνικά βάρη τόσο των συζύγων που φροντίζουν τον άρρωστο σύζυγό τους όσο κι ενός παιδιού που έχει άρρωστο γονιό. Τα ευρήματα δηλώνουν ότι η παρουσία ζώου συντροφιάς μέσα στο σπίτι συσχετίζεται με την καλύτερη ψυχολογική προσαρμογή αυτού που φροντίζει τον άρρωστο. Προηγούμενες έρευνες έχουν άλλωστε δηλώσει τον καταλυτικό ρόλο που παίζουν τα κατοικίδια στην προσαρμογή των παιδιών κατά την ασθένεια και την απώλεια ενός γονιού.
Η σχέση των παιδιών με τα κατοικίδια έχει συχνά απασχολήσει τους ερευνητές, οι οποίοι υποστηρίζουν πως τα κατοικίδια μειώνουν τη μοναξιά που προκύπτει όταν τα παιδιά φροντίζουν τα ίδια τον εαυτό τους. Επίσης, τα παιδιά που βιώνουν έναν έντονο δεσμό με κατοικίδιο, έχουν υψηλότερα σκορ στη συμπόνια για άλλα παιδιά, από ότι τα παιδιά που δεν έχουν κατοικίδια. Αυτές μπορεί να είναι σημαντικές συνέπειες για το μέλλον. Αν αυτά τα παιδιά μπορέσουν, φτάνοντας στην ενηλικίωση, να διατηρήσουν τη συμπόνια τους, θα να είναι ευκολότερο γι’ αυτά να συνυπάρξουν με άλλους ανθρώπους και θα είναι λιγότερο πιθανό να πάσχουν από μοναξιά (http://www.deltasociety.org).
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου