Τι είναι για μας τα ζώα;

Τι είναι για μας τα ζώα; Είναι τροφή, φίλοι,παράσιτα, φορείς ασθενειών, εργάτες, πηγή αισθητικής απόλαυσης, διασκέδαση, «ανανεώσιμες» πηγές, αρπακτικά, εργαλεία έρευνας, πηγές πρώτων υλών και άλλα. Είναι αντίπαλοί μας, πόροι, αντικείμενα ψυχαγωγίας κ.ά.,νέες χρήσεις των ζώων έχουν πρόσφατα προστεθεί στον μακρύ κατάλογο. Μπορούμε τώρα να δούμε τα ζώα σαν στρατιώτες που αποσύρονται από ένα βασίλειο που δεν υπάρχει πια, επιζήσαντες που κινδυνεύουν και με τους οποίους, επιτέλους, πρέπει να κάνουμε ειρήνη.

Η ζωή κάθε ζώου είναι πολύτιμη,άγρια και κατοικίδια, άγρια ζώα που όμως βρίσκονται φυλακισμένα σε ζωολογικούς κήπους, τσίρκο, μαγαζιά και ενυδρεία, ζώα που θα έπρεπε να είναι κατοικίδια,αλλά έχουν γίνει είτε εν μέρη είτε ολοκληρωτικά άγρια και τέλος εκείνα που στο μακρινό παρελθόν ή πρόσφατα έχουν εγκατασταθεί κοντά στο ανθρώπινο είδος αλλά διατηρούν την ανεξαρτησία τους .Τα ζώα γεννώνται, μαθαίνουν και έχουν περιέργεια, τρέχουν και τρώνε, αναπτύσσουν σχέσεις με τα άλλα ζώα του είδους τους. Τα ζώα τα κάνουν όλα αυτά και ακόμη περισσότερα, με τον τρόπο που είναι φυσικός για κάθε είδος.

Ο τρόπος συμπεριφοράς τους δεν είναι καλύτερος ή χειρότερος
από τον δικό μας, είναι απλώς διαφορετικός. Όλα αυτά μπορεί να είναι ευνόητα, τουλάχιστον για κάποιον που έχει κάποια σχέση με ζώα.Εν τούτης,και ο τρόπος σκέψης και η συμπεριφορά μας δείχνουν ότι τις περισσότερες φορές θεωρούμε τα ζώα όχι σαν ξεχωριστά άτομα αλλά μόνο (και όχι πάντα) σαν είδος, οπότε δεν υποφέρουν,δεν σκέπτονται,δεν συναισθάνονται,δεν φοβούνται το θάνατο και δεν έχουν αισθήματα. Αυτές οι πεποιθήσεις υπάρχουν παρ' ότι η επιστήμη της Ηθολογίας και οι φιλοσοφικοί στοχασμοί δηλώνουν καθαρά ότι στις περισσότερες περιπτώσεις,είναι απλώς προκατάληψης που χρησιμοποιούμε για να υποτάσσουμε τα ζώα στις δικές μας ανάγκες χωρίς φραγμούς.

Δεν τίθεται θέμα για την ιδιαίτερη φύση των ανθρωπίνων όντων σε κάθε περίπτωση, όχι περισσότερο από ότι για τη φύση κάθε είδους και δεν σημαίνει ότι πρέπει να αγνοήσουμε το αίσθημα ότι ανήκουμε στο δικό μας ξεχωριστό είδος. Αλλά το γεγονός ότι είμαστε ανθρώπινα όντα δεν μας δίνει το δικαίωμα να δηλώνουμε ότι η «φυσική» μας θέση είναι στην κορυφή της πυραμίδας και τα υπόλοιπα είδη βρίσκονται την βάση της. Η Ηθολογία και η Συγκριτική Νευροφυσιολογία,όπως και η κοινή λογική, αποδεικνύουν με στοιχεία ότι ο πόνος, η ευτυχία, η αγάπη, το συναίσθημα, ο αλτρουισμός, η ικανότητα επικοινωνίας, η ανάλυση και επίλυση προβλημάτων και η πολιτιστική κληρονομιά δεν είναι χαρακτηριστικά αποκλειστικά του ανθρωπίνου είδους και στην πραγματικότητα, σε ειδικές περιπτώσεις κάποια από αυτά απαντώνται με εντονότερη μορφή σε εκπροσώπους άλλων ειδών.Αυτές οι ιδιότητες, με πρώτες τις ικανότητες να αγαπούν και να πονούν, είναι αρκετές για να προσδώσουν δικαιώματα σε όλους όσους τις κατέχουν ακριβέστερα, το δικαίωμα σε μια ίση θεώρηση των αναγκών στον τομέα της ψυχολογίας και της συμπεριφοράς.

Ο πολιτισμός είναι στενά δεμένος με τον μακροχρόνιο αγώνα κατά των διακρίσεων μάχη για την εκμηδένιση των διακρίσεων όπως αφέντης - δούλος, αριστοκράτης - πληβείος, λευκός - μαύρος, άνδρας - γυναίκα, ετερόφυλος - ομοφυλόφιλος,έχει δώσει ηθικές νίκες και πρόοδο στην ποιότητα ζωής.Η αναγνώριση δικαιωμάτων σε άτομα που δεν ανήκουν στο ανθρώπινο είδος σημαίνει ότι αυτή η τάση εξελίσσεται σε θετική κατεύθυνση.Η κοινωνία έχει ήδη παραδεχτεί την ανάγκη να προστατεύσει τα πιο ανυπεράσπιστα μέλη της. Όσο δυσκολότερο είναι να επιβάλλουν τα δικαιώματα τους, τόσο μεγαλύτερη και η υποχρέωση της κοινωνίας να τα διαφυλάξει.

Αν αυτή η τακτική θεωρείται ορθή, τότε είναι νόμιμο να την προεκτείνουμε σε καθέναν που έχει δικαιώματα, ανεξάρτητα από την ομάδα,τη ράτσα ή το είδος που ανήκει. Η ανθρώπινη γνώση των ηθολογικών χαρακτηριστικών διαφόρων ζωικών ειδών μας έχει βοηθήσει να κατανοήσουμε πολλές πλευρές της συμπεριφοράς μας βοηθώντας μας να απορρίψουμε την κάποτε αποκλειστικά ανθρωποκεντρική εικόνα της φύσης, που έθετε σε κίνδυνο την δική της και δική μας επιβίωση.Είναι καθαρό ότι δεν είναι ανάγκη να δείξουμε φιλία ή αγάπη στα ζώα, αλλά αναγκαίο να τις επιδείξουμε σε όλους τους ανθρώπους για να πειστούμε ότι είναι ηθικό λάθος να σκοτώνουμε, να προκαλούμε πόνο ή να αρνιόμαστε την ελευθερία στα υπόλοιπα πλάσματα;