Πρόσφατα πραγματοποιήθηκε μια έρευνα από επιστήμονες σε ποντίκια εργαστηρίου, το πείραμα ήταν το εξής: σε ποντίκια κλεισμένα σε ένα χώρο, προηγούταν ένα ηχητικό σήμα και έπειτα ακολουθούσε ηλεκτροσόκ, με αποτέλεσμα να δημιουργείται αίσθημα φόβου. Στη συνέχεια άλλαξαν το χώρο παραμονής το ποντικιών, όπου συνέχιζαν να εφαρμόζουν, στα υπό παρακολούθηση ζώα, το ηχητικό προειδοποιητικό σήμα του ηλεκτροσόκ. Τα ποντίκια, ανακαλώντας το συναίσθημα του φόβου, πανικοβάλλονταν μέχρι που απέβαλλαν το συναίσθημα του πανικού νοιώθοντας μια χαρά στο καινούργιο τους περιβάλλον. Όταν όμως επέστρεψαν στο χώρο όπου δέχονταν το ηλεκτροσόκ, το ηχητικό σήμα διέγερσης ήταν αρκετό ώστε να ξυπνήσει τις άσχημες μνήμες και να τα βάλει πάλι σε διάθεση καταρράκωσης και πανικού.
Το πείραμα αποδεικνύει ότι ο φόβος αποκτά μνήμη και καταγράφεται στον εγκέφαλο του ζώου ,έτσι ώστε όταν βρεθεί σε παρόμοιες καταστάσεις ανακαλεί τις ζοφερές αναμνήσεις καταλαμβάνεται από φόβο και συναφή συναισθήματα, οδηγείται σε πανικό και αγωνία, κατακλύζεται από ορμόνες που του δίνουν «λανθασμένα» μηνύματα ότι η ζωή του απειλείται και ότι πρέπει να την υπερασπιστεί.
Η καταγραφή και αποθήκευση στην μνήμη των συναισθημάτων του φόβου είναι αθροιστική και αποκτά τη μορφή γενίκευσης. Έτσι το ζώο αναπτύσσει στρατηγικές στη διαχείριση και αντιμετώπιση αυτών των καταστάσεων που όμως μπορούν να πυροδοτηθούν με το παραμικρό. Αν λοιπόν εγώ εκθέτω ένα ζώο συνέχεια σε καταστάσεις φόβου – απειλής – αβεβαιότητας, καθώς και του δημιουργώ ένα σύστημα «εχθρικού» περιβάλλοντος, τότε ερεθίσματα όπως κινήσεις (οπτικά), φωνές (ηχητικά), συχνές τιμωρίες, ακόμα και αν πάψουν κάποια στιγμή να εφαρμόζονται, είτε γιατί ο χώρος που πρωτοέγιναν βίωμα παραμένει ο ίδιος είτε γιατί προηγούνται στερεότυπα ερεθίσματα (σήκωμα του χεριού), δημιουργούν της ίδιας έντασης συναισθήματα φόβου. Το ζώο θα βιώνει καθημερινά το άγχος και ο οργανισμός και η υγεία του (σωματική και πνευματική) θα καταπονείται, θα εξασθενεί (μείωση της άμυνας – πτώση του ανοσοποιητικού), θα γίνει υπέρ ευαίσθητο στις αντιδράσεις του (με τάσεις επιθετικότητας), μέχρι να καταρρεύσει (nervous breakdown).
Το συμπέρασμα απλό. Μην τιμωρείται! Με την τιμωρία δεν προκαλείται μάθηση. Η τιμωρία προκαλεί φόβο. Ο φόβος είναι συναίσθημα. Όταν το ζώο λειτουργεί με το συναίσθημα, κλείνει η λογική του, άρα δε σκέφτεται- δε μαθαίνει. Ίσως πρόσκαιρα σταματήσει κάποια μη επιθυμητή συμπεριφορά, όχι όμως γιατί έμαθε να μην την κάνει, αλλά γιατί φοβάται να τη κάνει. Τεράστια η διαφορά. Εν κατακλείδι, όταν ένα ζώο αντιλαμβάνεται ότι η ζωή του τίθεται σε κίνδυνο βιώνοντας καθημερινά το φόβο θα αποφασίσει να τη υπερασπιστεί! Και όσο πιο συχνά τιμωρείται, τόσο πιο συχνά θα πυροδοτούνται οι μηχανισμοί άμυνας του με το παραμικρό. Η καλύτερη άμυνα είναι η επίθεση..και μάλιστα η απροειδοποίητη!
Γ.Δαλακάκης
Θετικός εκπαιδευτής
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου