Echinococcus granulosus

Όλα όσα θα θέλατε να ξέρετε για την εχινοκόκκωση του σκύλου και για την υδατίδωση του ανθρώπου.

1. Τι είναι η εχινοκόκκωση;

Η εχινοκόκκωση είναι ένα νόσημα που οφείλεται στο παράσιτο (ταινία) Echinococcus granulosus και το οποίο αναπτύσσεται μέσα στο λεπτό έντερο του σκύλου, του λύκου, της αλεπούς και άλλων σαρκοφάγων (Εικόνα 1).

2. Τι είναι η υδατίδωση;

Η υδατίδωση είναι ένα παρασιτικό νόσημα που οφείλεται στις προνύμφες του E.granulosus οι οποίες ονομάζονται υδατίδες κύστεις και αναπτύσσονται μέσα στα σπλάχνα και στους άλλους ιστούς των φυτοφάγων και των παμφάγων ζώων, καθώς και του ανθρώπου (Εικόνα 2).


5. Πώς μολύνεται το περιβάλλον, τα λαχανικά κ.ά. με τα αβγά του εχινόκοκκου;

Ο μολυσμένος σκύλος διασπείρει κάθε 2 εβδομάδες 200-2.000 αβγά του παρασίτου μαζί με τα κόπρανά του στο εξωτερικό περιβάλλον και για 5-29 μήνες (Εικόνα 1). Όταν τα κόπρανα αποξηραίνονται, τα αβγά του παρασίτου διασπείρονται σε μεγάλες αποστάσεις με τη σκόνη και τον αέρα και προσκολλώνται στο φυτικό έλαιο που έχουν στην επιφάνειά τους τα φρούτα, τα λαχανικά κ.ά.

6. Μπορεί να μολυνθεί ο άνθρωπος όταν χαϊδεύει έναν μολυσμένο σκύλο;

Όχι.

7. Μπορεί να υπάρχουν μέσα στις πόλεις μολυσμένοι σκύλοι με το παράσιτο;

Όχι. Για να μολυνθεί ο σκύλος από το παράσιτο πρέπει να καταναλώσει ωμά σπλάχνα από μολυσμένα πρόβατα, βοοειδή κ.ά. Σπλάχνα με υδατίδες κύστεις καταναλώνονται συνήθως από τους ποιμενικούς σκύλους, όταν γίνεται παράνομη σφαγή ζώων από τους κτηνοτρόφους και δίνονται στο σκύλο τα μολυσμένα σπλάχνα με τις “φούσκες”, καθώς και από τους κυνηγητικούς σκύλους κατά τη θηρευτική περίοδο, όταν πιάνουν και τρώνε μολυσμένους λαγούς κ.ά. Τα ζώα των πόλεων δεν είναι δυνατόν να βρουν και να καταναλώσουν ωμά σπλάχνα από μολυσμένα ζώα (ούτε οι “αδέσποτοι” σκύλοι), επειδή τα μολυσμένα σπλάχνα κατάσχονται κατά τον υγειονομικό έλεγχο που γίνεται στο Σφαγείο και δεν φθάνουν στην αγορά.

8. Μπορεί να μολυνθεί από το παράσιτο ο άνθρωπος των πόλεων;

Ναι. Ο άνθρωπος των πόλεων μολύνεται εύκολα με τα αβγά του παρασίτου που είναι προσκολλημένα στην επιφάνεια των φρούτων, των λαχανικών κ.ά. και “εισάγονται” με τον τρόπο αυτό από τις αγροτικές περιοχές στις πόλεις.

9. Πώς γίνεται η διάγνωση της εχινοκόκκωσης στο σκύλο;

Η διάγνωση γίνεται με την ανεύρεση των αβγών του παρασίτου κατά την παρασιτολογική εξέταση των κοπράνων του σκύλου.

10. Πώς γίνεται η διάγνωση της υδατίδωσης στον άνθρωπο;

Η διάγνωση της υδατίδωσης στον άνθρωπο γίνεται με την ανίχνευση των ειδικών αντισωμάτων (ορολογική εξέταση), καθώς και με τις απεικονιστικές τεχνικές (μαγνητική ή αξονική τομογραφία, υπερηχογράφημα, ακτινογραφία κ.ά.).

11. Πώς θεραπεύεται ο μολυσμένος σκύλος;

Όταν βρεθούν αβγά του παρασίτου στα κόπρανα του σκύλου (στην παρασιτολογική εξέταση των κοπράνων) χορηγείται στο ζώο το κατάλληλο φάρμακο, συνήθως για μία μόνο φορά.

12. Πώς θεραπεύεται η υδατίδωση στον άνθρωπο;

Η υδατίδα κύστη καταστρέφεται από τον ίδιο τον οργανισμό σε διάστημα 5-20 χρόνων (η υδατίδωση είναι αυτο-ϊώμενο νόσημα). Όταν χορηγούνται ειδικά φάρμακα κατά του παρασίτου, η καταστροφή των υδατίδων κύστεων γίνεται μέσα σε διάστημα μερικών μηνών. Η χειρουργική επέμβαση για να αφαιρεθεί η υδατίδα κύστη δικαιολογείται μόνον όταν απειλείται άμεσα η ζωή του ατόμου (π.χ. όταν παρεμποδίζεται η λειτουργία της αναπνοής ή της καρδιάς ή όταν πιέζονται μεγάλα αγγεία ή χολαγωγοί από την παρουσία της υδατίδας κύστης).

13. Πώς προλαμβάνεται η μόλυνση του σκύλου με το παράσιτο;

Πρέπει να μη δίνονται στον σκύλο μολυσμένα σπλάχνα με κύστεις (“φούσκες”, Εικόνα 3). Ειδικότερα, στους ποιμενικούς και στους κυνηγετικούς σκύλους, κατά την κυνηγετική περίοδο, πρέπει να δίνονται τα κατάλληλα φάρμακα κάθε 30-35 ημέρες για να μην προλαβαίνει να αναπτυχθεί το παράσιτο στο έντερο του σκύλου και να γεννάει αβγά που θα διασπαρθούν στο εξωτερικό περιβάλλον με τα κόπρανα του σκύλου. Μετά τη χορήγηση του φαρμάκου στον σκύλο πρέπει να συγκεντρώνονται τα κόπρανά του μέσα σε νάιλον σακούλα και να κλείνονται αεροστεγώς.

14. Πώς προλαμβάνεται η μόλυνση του ανθρώπου με το παράσιτο;

Ο άνθρωπος μπορεί να αποφύγει τη μόλυνση με αβγά του παρασίτου (Εικόνα 3), όταν:
α) ακολουθεί τους κανόνες ατομικής υγιεινής (πλύσιμο των χεριών πριν το φαγητό κ.ά.), και
β) πλένει με υγρό σαπούνι και ξεπλένει με νερό τα φρούτα (φράουλες, μήλα κ.ά) και τα λαχανικά (μαρούλι, τομάτες κ.ά.), που καταναλώνονται ωμά. Με τον τρόπο αυτό, γίνεται γαλακτωματοποίηση του φυτικού ελαίου που βρίσκεται στην επιφάνεια όλων των φυτών, στο οποίο είναι προσκολλημένα τα αυγά του παρασίτου και τα οποία μετά απομακρύνονται εύκολα με το νερό. Τα αβγά του παρασίτου δεν απομακρύνονται από τα φρούτα και τα λαχανικά όταν αυτά πλένονται με σκέτο νερό ή όταν προστίθεται ξύδι κ.ά.

Σ. Θ. Χαραλαμπίδη, Καθηγητή Κτηνιατρικής Σχολής ΑΠΘ


Info
Εργαστήριο Παρασιτολογίας και Παρασιτικών Νοσημάτων, Κτηνιατρική Σχολή, Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης, 541 24 Θεσσαλονίκη, (τηλ.: ++2310 999 933, FAX: ++2310 999 947, E-mail: harala@vet.auth.gr,Iστοσελίδα: http://users.auth.gr/harala ).